dr inż. Mirosław Wantuła
Lochy charakteryzujące się wysoką użytkowością rozpłodową, a do takich należą lochy z genetyką duńską (Danish Landrace, Danish Yorkshire i ich mieszańce), wymagają bardzo precyzyjnego żywienia i dotyczy to zarówno składu, jak i ilości podawanych pasz. Błędy żywieniowe popełniane w okresie prośności loch mogą być przyczyną obniżenia parametrów użytkowości rozpłodowej, a w szczególności liczby, masy i witalności urodzonych prosiąt. Żywienie loch od pokrycia do porodu musi uwzględniać kondycję loch (otłuszczone, normalne, chude), implantację zarodków, rozwój płodów, rozwój gruczołu mlekowego, przygotowanie do porodu i kolejnej laktacji.
Na podstawie badań, szeregu doświadczeń, obserwacji i literatury naukowej zostały opracowane przez SEGES PIG RESEARCH CENTRE zalecenia żywieniowe, które pozwalają uzyskiwać wysokie parametry użytkowości rozpłodowej i maksymalizację osiąganych wyników ekonomicznych. We wcześniejszym opracowaniu „Duńskie standardy zapotrzebowania pokarmowego świń” przedstawione zostały duńskie standardy dotyczące zapotrzebowania na energię i składniki odżywcze – w tym loch prośnych. W niniejszym opracowaniu zawarto główne założenia dotyczące żywienia loch prośnych i pierwiastek, które uwzględniają zmieniające się zapotrzebowanie w różnych okresach ciąży, w zależności od kondycji loch i warunków termicznych.
Kondycja loch
Kondycję loch oceniać można posługując się urządzeniami do pomiaru grubości słoniny, metodą dotykową lub metodą wizualną – najprostszą do zastosowania.
Kondycję loch należy ocenić trzykrotnie:
– pierwszy raz w dniu odsadzenia, kiedy oceniamy kondycję lochy po zakończonej laktacji,
– drugi raz około 70 dnia ciąży, aby stwierdzić czy zastosowany program żywienia (krzywa żywieniowa) pozwala właściwie korygować kondycję loch,
– trzeci raz przed porodem, co ma również służyć ewentualnej korekcie krzywej żywieniowej.
W przypadku, gdy kondycja ponad 10% loch przed wyproszeniem jest niewłaściwa należy wprowadzić zmiany ilościowe podawanej paszy lub wprowadzić korektę poziomu energii i składników odżywczych w niej zawartych.
Krzywa żywieniowa
Krzywa żywieniowa określająca ilości mieszanki paszowej podawanej lochom w różnych okresach ciąży uwzględniająca ich kondycję powinna być ustalana dla każdego stada indywidualnie, w zależności od produkcyjności loch, systemu utrzymania, żywienia i warunków środowiskowych.
Dla każdego stada zaleca się wprowadzenie 4 krzywych żywieniowych: dla loch chudych, otłuszczonych, w normalnej kondycji i loszek pokrytych pierwszy raz.
Zapotrzebowanie na energię
Standardowe zapotrzebowanie loch prośnych wyrażone w jednostkach pokarmowych (energetycznych) FUsow przedstawione zostało w Tabeli 1 i uwzględnia 4 okresy ciąży, kondycję, oraz podział na pierwiastki i wieloródki.
Tabela 1. Dzienne zapotrzebowanie dla loch i loszek prośnych w różnych okresach ciąży z uwzględnieniem ich kondycji. (FUsow)
| Liczba dni od pokrycia | FUsow/dzień | |||
| Kondycja loch | I ciąża | |||
| otłuszczone | normalne | chude | ||
| 1-28 | 2,5 | 3,0 | 4,0 | 2,2-2,41) |
| 29-84 | 2,0 | 2,5 | 3,7 | 2,5-2,72) |
| 85-114 | 3,5 | 3,5 | 4,0 | 3,3 |
| 115- do porodu | 3,0 | 3,0 | 3,0 | 3,0 |
| Dodatkowa ilość energii w zimie | 0,2 | 0,3 | 0,4 | 0,3 |
1) dla loszek o mniejszej masie ciała 2,2, a dla loszek o większej masie ciała 2,4 FUsow
2) żywienie w zależności od oczekiwanej masy ciała przed oproszeniem
Pierwszy okres dotyczy żywienia od pokrycia do 28 dnia ciąży, które zapewnić ma optymalną implantację zarodków i doprowadzenie loch po laktacji do właściwej kondycji. Żywienie w drugim okresie – od 29 do 84 dnia prośności uwzględnia stosunkowo niewielki rozwój płodów i ewentualną korektę dotyczącą kondycji loch. Trzeci okres od 85 do 114 dnia ciąży uwzględnia dużo większe tempo wzrostu płodów niż miało to miejsce w poprzednich okresach (średnia masa płodu w 85 dniu wynosi około 0,5 kg, natomiast w ostatnich 30 dniach prośności masa płodów zwiększa się nawet trzykrotnie). Czwarty okres od 115 dnia ciąży do porodu to żywienie przygotowujące lochę do wyproszenia.
Tabela 2. Dzienne zapotrzebowanie dla loch i loszek prośnych w różnych okresach ciąży z uwzględnieniem ich kondycji. (MJ EM)
| MJ EM/dzień 1) | ||||
| Kondycja loch | ||||
| Liczba dni od pokrycia | otłuszczone | normalne | chude | I ciążą |
| 1-28 | 30,0 | 36,0 | 48,0 | 26,4 – 28,82) |
| 29-84 | 24,0 | 30,0 | 44,4 | 30,0 – 32,43) |
| 85-114 | 42,0 | 42,0 | 48,0 | 39,6 |
| 115- do porodu | 36,0 | 36,0 | 36,0 | 36,0 |
| Dodatkowa ilość energii w zimie | 2,4 | 3,6 | 4,8 | 3,6 |
1) wartości energii metabolicznej w MJ przy założeniu że 1 FUsow≈12,0 MJ EM
2) dla loszek o mniejszej masie ciała 26,4, a dla loszek o większej masie ciała 28,8 MJ EM
3) żywienie w zależności od oczekiwanej masy ciała przed oproszeniem
Tabele 1 i 2 dotyczą zapotrzebowania loch na energię w zależności od kondycji loch i okresu ciąży. Wartości przedstawione w Tabeli 1 określają poziomy energii wyrażone w duńskich jednostkach pokarmowych FUsow. Natomiast wartości w Tabeli 2 dotyczą energii metabolicznej wyrażonej w MJ.
Zalecana koncentracja energii w paszy dla loch prośnych wynosi od 0,98 do 1,02 FUsow (11,7 do 12,2 MJ EM).
Produkty serii Vilomix Complete oraz Standard niewątpliwie spełniają wymagania duńskich norm w tym zakresie:
Standardy dot. żywienia
Standardy dotyczące poziomów aminokwasów standaryzowanych strawnych, składników mineralnych i witamin w mieszankach dla loch prośnych przedstawione zostały w opracowaniu „Duńskie standardy zapotrzebowania pokarmowego świń”.
Lochy otłuszczone do 85 dnia ciąży należy żywić dawkami, które spowodują zmniejszenie otłuszczenia, jednak nie wpłyną negatywnie na wyniki użytkowości rozpłodowej. Natomiast lochy w słabej kondycji (chude) należy żywić dawkami pozwalającymi przywrócić utraconą masę ciała w trakcie laktacji.
Na pokrycie 1 kg ubytku masy ciała lochy potrzeba 4 FUsow (48 MJ EM) co odpowiada 4 kg paszy o zawartości 12,0 MJ EM/kg. Gdy mamy do czynienia z 20 kg ubytkiem potrzebujemy zwiększyć pobranie paszy o 80 FUsow (960 MJ EM), co koresponduje z 80 kg paszy ( 12,0 MJ EM/kg), o którą to ilość zwiększamy dawkę do 84 dnia w stosunku do dawki dla loch o normalnej kondycji – Tabela 1 i 2.
Jeśli zastosowane dawki nie pozwalają uzyskać optymalnej kondycji loch przed porodem lub wyniki produkcyjne są niezadawalające (np. masa urodzonych prosiąt), należy zmodyfikować krzywą żywienia, przyjrzeć się raz jeszcze systemowi podawania mieszanek i/lub przeanalizować poziom energii i zawartość składników pokarmowych w mieszankach.
Aby każda locha pobrała odpowiednią ilość paszy dostosowaną do jej kondycji należy zastosować żywienie indywidualne. W pierwszych 4 tygodniach ciąży możemy utrzymywać je w kojcach indywidualnych. Żywienie w stacjach paszowych daje możliwość indywidualnego żywienia uwzględniającego kondycję loch przez cały okres ciąży.
Jeśli jest to tylko możliwe w grupowym utrzymaniu loch należy dobierać zwierzęta do grupy o zbliżonej kondycji.
Ograniczenie ilości odpasów do 1 w ciągu doby dla loch prośnych nie wpływa negatywnie na ich kondycję i rozwój płodów.
Zmiany dawek żywieniowych
Po każdorazowej zmianie receptury paszowej należy dokonać ważenia określonej objętości mieszanki, w celu wyznaczenia jej zmiany ciężaru, gdyż może on ulegać istotnym zmianom. Nie uwzględnienie omawianych zmian może prowadzić do istotnych błędów żywieniowych. Różnica w dobowym podawaniu mieszanek stanowiąca zaledwie 0,2 kg w porównaniu do zapotrzebowania może znacząco wpłynąć na kondycję loch, wyniki użytkowości reprodukcyjnej i ekonomicznej produkcji. Dlatego zaleca się precyzyjne odmierzanie porcji mieszanek paszowych, aby podawane dawki dokładnie pokrywały dzienne zapotrzebowanie loch w danym okresie ciąży.
Tabela 3. Wzrost zapotrzebowania na energię w zależności od temperatury w pomieszczeniach dla loch prośnych z uwzględnieniem ich kondycji. (FUsow lub MJ EM)
| FUsow | MJ EM | |||||||
| Temperatura oC | 20 | 15 | 10 | 5 | 20 | 15 | 10 | 5 |
| Lochy otłuszczone | 0 | 0,18 | 0,36 | 0,71 | 0,0 | 2,16 | 4,32 | 8,52 |
| Lochy w normalnej kondycji | 0 | 0,23 | 0,46 | 0,78 | 0,0 | 2,76 | 5,52 | 9,0 |
| Lochy wychudzone | 0 | 0,28 | 0,56 | 0,85 | 0,0 | 3,36 | 6,72 | 10,2 |
Dawka pokarmowa powinna uwzględniać warunki termiczne panujące w pomieszczeniach, w których utrzymywane są lochy prośne. W zależności od temperatury i kondycji loch dzienne zapotrzebowanie powinno być skorygowane o wartości zawarte w Tabeli 3. Już przy temperaturze 15oC dodatek ten w zależności od kondycji wynosi od 0,18 do 0,28 FUsow na dzień (2,16 do 3,4 MJ EM).
